پسیل گلابی؛ شناسایی، چرخه زندگی و روش‌های کنترل آن

گلابی یکی از میوه‌های استراتژیک و اقتصادی ایران است که علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، نقش مهمی در صادرات دارد. سلامت و عملکرد درختان گلابی، مستقیماً با کیفیت و کمیت محصول ارتباط داشته و آفات یکی از اصلی‌ترین عوامل تهدیدکننده این محصول به شمار می‌روند.

یکی از آفات مهم و خطرناک باغ‌های گلابی، پسیل گلابی است. این حشره با تغذیه از شیره گیاهی، ترشح عسلک و ایجاد محیط مساعد برای رشد قارچ‌های دوده‌ای و ساپروفیت، می‌تواند آسیب‌های جدی به برگ‌ها، جوانه‌ها و میوه‌ها وارد کند. خسارت پسیل علاوه بر کاهش عملکرد، باعث ضعف عمومی درخت، ریزش برگ‌ها و میوه‌ها، کوچک ماندن میوه‌ها و کاهش درصد قند و کیفیت میوه می‌شود.

شناخت چرخه زندگی، مراحل فعالیت، رفتار تغذیه‌ای و روش‌های کنترل این آفت، کلید مدیریت موفق باغ‌های گلابی و افزایش کیفیت محصول است.

آشنایی با پسیل گلابی و مشخصات آن:

پسیل گلابی یکی از کوچک‌ترین اما مخرب‌ترین آفات در باغ‌های گلابی است. این حشره جزو خانواده Psyllidae بوده و اندازه‌ای کوچک با قدرت تخریب بسیار زیاد دارد.

ویژگی‌ها و رفتارهای کلیدی پسیل گلابی:

• اندازه و ظاهر:

حشرات کامل این آفت کوچک و سبز رنگ هستند. بدن آن‌ها معمولاً شفاف یا نیمه شفاف بوده و بال‌های آن‌ها شفاف با رگبرگ‌های مشخص می‌باشد.

• زمستان گذرانی:

پسیل گلابی زمستان را به صورت حشره کامل در پناهگاه‌های مختلف در نزدیکی درختان و یا زیر پوست درخت گذرانده و با شروع گرما در حدود بهمن ماه، دوباره فعال می‌شوند.

• شروع فعالیت:

با گرم شدن هوا، پسیل‌های زمستان‌گذران روی سرشاخه‌ها و اطراف جوانه‌ها مستقر شده، جفت‌گیری می‌کنند و تخم‌ریزی در شیارهای ریز اطراف جوانه‌ها انجام می‌شود.

• تغذیه و خسارت:

پوره‌ها و حشرات بالغ با تغذیه از شیره گیاهی جوانه‌ها، غنچه‌ها، گل‌ها و میوه‌های تازه باعث ضعف درخت و کاهش رشد می‌شوند.

ترشح عسلک توسط آفت محیط را برای رشد قارچ‌های دوده‌ای و ساپروفیت آماده می‌کند که باعث ایجاد زنگار روی میوه و برگ‌ها می‌شود.

در موارد شدید، برگ‌ها لوله شده، میوه‌ها کوچک و پوست آن‌ها تیره یا زنگار زده می‌شود و درصد قند کاهش می‌یابد.

• تاثیر غیرمستقیم:

حضور پسیل با ضعف عمومی درخت باعث افزایش حساسیت به تنش‌های محیطی مانند کم‌آبی و دمای بالا می‌شود و در نهایت باعث کاهش عملکرد محصول می‌گردد.

چرخه زندگی و فعالیت فصلی پسیل گلابی:

چرخه زندگی پسیل گلابی ارتباط مستقیمی با فصل و شرایط دمایی دارد و شناخت آن برای مدیریت به موقع آفت بسیار حیاتی است.

۱.زمستان گذرانی:

• پسیل ‌گلابی به صورت حشره کامل در پناهگاه‌های مختلف زمستان را پشت سر می‌گذارد (معمولاً در زیر پوست شاخه‌ها، در شکاف تنه درخت و یا اطراف جوانه‌ها).
• در این دوره، آفت تقریباً غیر فعال است و تغذیه چندانی انجام نمی‌دهد.

۲.فعالیت بهاره:

• از اوایل بهمن ماه با افزایش دما، حشرات زمستان‌گذران فعال شده و روی سرشاخه‌ها و اطراف جوانه‌ها مستقر می‌شوند.
• تخم‌ریزی: حشرات بالغ در شیارهای ریز اطراف جوانه‌ها تخم‌ریزی می‌کنند.

۳.ظهور پوره‌ها و تغذیه اولیه:

• پوره‌ها پس از خروج از تخم‌ها شروع به تغذیه از جوانه‌ها، غنچه‌ها و گل‌ها می‌کنند.
• ترشح عسلک توسط پوره‌ها شرایط رشد قارچ‌های ساپروفیت و دوده‌ای را فراهم می‌کند و باعث زنگار روی میوه و برگ‌ها می‌شود.

۴.تغذیه روی برگ‌ها و میوه‌ها:

• پس از باز شدن برگ‌ها، پوره‌ها و حشرات بالغ به تغذیه از برگ‌ها ادامه می‌دهند.
• خسارت شدید شامل لوله شدن برگ‌ها، ریزش میوه‌ها، سوختگی برگ‌ها و کاهش کیفیت و اندازه میوه است.

۵.تاثیر بر عملکرد محصول:

• درختان آسیب دیده، عملکرد پایین‌تری دارند.
• کاهش درصد قند میوه‌ها و ظاهر زنگار زده آن‌ها، محصول را از نظر تجاری و کیفی پایین می‌آورد.

روش‌های پیشگیری و کنترل پسیل گلابی:

برای مدیریت این آفت، ترکیبی از اقدامات پیشگیری، کنترل زراعی، مکانیکی و استفاده هدفمند از حشره‌کش‌ها توصیه می‌شود.

۱.کنترل پیش بهاره با روغن ولک:

• زمان اجرا: از اسفند ماه تا یک هفته قبل از تورم جوانه‌ها.
• روش کار: استفاده از روغن ولک به همراه حشره‌کش‌های توصیه شده باعث کاهش جمعیت زمستان‌گذران می‌شود.
• مزایا: کاهش تعداد حشرات فعال در اوایل فصل، کاهش تخم‌ریزی و فشار آفت در بهار.

۲.نصب تله‌های رنگی:

• کارت‌های زرد: همزمان با شروع فعالیت حشرات بالغ نصب می‌شوند.
• اثر: جمع‌آوری تعداد زیادی از پسیل‌ها و کاهش تراکم آفت در باغ.

۳.کنترل شیمیایی پس از ظهور پوره‌ها:

• در صورت بالا بودن جمعیت پوره‌ها و پس از ریزش گل‌ها، سمپاشی ضروری است.
• حشره‌کش‌های ثبت‌شده و مؤثر برای کنترل پسیل گلابی:

فوزالون EC %35 با نسبت ۱/۵ در هزار

دیفلوبنزورون SC %48 با نسبت ۰/۵ در هزار

لوفنورون EC %5 با نسبت ۱ در هزار

• هدف: کاهش جمعیت پوره‌ها و جلوگیری از خسارت به برگ‌ها و میوه‌ها.

۴.اقدامات تکمیلی مدیریت آفت:

• حذف شاخه‌های آلوده و جمع‌آوری میوه‌های خسارت دیده.
• رعایت فاصله مناسب در کاشت درختان و هرس صحیح شاخه‌ها برای کاهش پناهگاه زمستانه آفت.
• پایش منظم درختان در بهار و تابستان برای تشخیص زودهنگام جمعیت آفت و پیشگیری از خسارت شدید.

جمع‌بندی و توصیه‌های نهایی برای مدیریت پسیل گلابی:

پسیل گلابی با تغذیه از برگ‌ها، گل‌ها و میوه‌ها و ترشح عسلک فراوان، می‌تواند علاوه بر کاهش رشد درخت و ریزش میوه، باعث کاهش کیفیت و ظاهر محصول شود. برای مدیریت موفق این آفت، کشاورزان باید به ترکیب اقدامات پیشگیرانه زراعی، مکانیکی و شیمیایی توجه کنند:

1. استفاده از روغن ولک پیش بهاره: کاهش جمعیت زمستان‌گذران و جلوگیری از تخم‌ریزی اولیه.
2. نصب تله‌های رنگی (کارت زرد): کنترل جمعیت حشرات بالغ و کاهش فشار آفت در مراحل اولیه رشد.
3. سمپاشی هدفمند: پس از ریزش گل‌ها و در صورت بالا بودن جمعیت پوره‌ها، استفاده از حشره‌کش‌های ثبت شده مانند فوزالون، دیفلوبنزورون و لوفنورون.
4. اقدامات به‌زراعی و باغبانی: هرس شاخه‌های آلوده، جمع‌آوری میوه‌های خسارت دیده، رعایت فاصله مناسب در کاشت و تهویه مناسب تاج درختان.
5. پایش منظم: بازدید دوره‌ای از درختان برای شناسایی زودهنگام آفت و جلوگیری از خسارت شدید.

با اجرای منظم این اقدامات و استفاده از توصیه‌های کارشناسان گیاهپزشکی، می‌توان فشار آفت پسیل گلابی را در باغ‌های گلابی به حداقل رساند و کیفیت محصول را حفظ کرد.

سوالات متداول: